Μοίρα (όπερα)
Η μοίρα (στα τσεχικά: Osud) είναι όπερα του Τσέχου συνθέτη Leoš Janáček.
Ο Γιάνατσεκ έγραψε αυτή την όπερα μεταξύ 1903 και 1905. Η κόρη του Όλγα είχε πεθάνει λίγο πριν αρχίσει να τη συνθέτει. Είχε επίσης μόλις τελειώσει την όπερά του Jenůfa, η οποία έχει τραγικό τέλος για το νεαρό κορίτσι της ιστορίας.
Η νεαρή κοπέλα που έγραψε το λιμπρέτο (στίχους) για τον Janáček ήταν μια από τις στενές φίλες της κόρης του. Έγραψε χρησιμοποιώντας το όνομα Tálská. Ο Janáček πίστευε ότι η όπερα είχε αυτοβιογραφικές ιδέες. Ήθελε επίσης μια αλλαγή από το να γράφει για απλούς, αγροτικούς ανθρώπους, όπως είχε κάνει στην Jenůfa, έτσι οι άνθρωποι στην ιστορία της Μοίρας ανήκουν στις ανώτερες τάξεις, στους πλούσιους ανθρώπους της κοινωνίας.
Η ιστορία της όπερας είναι αρκετά παράξενη και απίστευτη. Συχνά έχει επικριθεί ότι δεν είναι λογική. Η ιστορία αποτελείται από πολλές μικρές σκηνές που κάνουν την ιστορία να πηδάει. Η γλώσσα του λιμπρέτου είναι πολύ σκόπιμα παλιομοδίτικη. Οι Τσέχοι που έχουν εργαστεί με αυτή την όπερα έχουν συχνά αισθανθεί ότι αυτή η τυπική γλώσσα δυσκόλεψε την κατανόησή της από το κοινό. Κάποιοι θεώρησαν ότι όταν η όπερα τραγουδιέται σε άλλες γλώσσες είναι μερικές φορές καλύτερη, επειδή η γλώσσα ακούγεται πιο αληθινή.
Παρ' όλα αυτά, αν και η όπερα έχει υποστεί αυτές τις κριτικές, η μουσική της είναι από τις καλύτερες μουσικές που έγραψε ο Γιάνατσεκ.
Η ιστορία της όπερας
Η ιστορία διαδραματίζεται στις αρχές του 20ού αιώνα, την εποχή δηλαδή που το συνέθετε ο Γιάνατσεκ.
Στην Πράξη Ι Κύριοι, φοιτητές και νεαρά κορίτσια περπατούν σε ένα θέρετρο υγείας. Οι άνδρες ενδιαφέρονται για ένα κορίτσι που ονομάζεται Míla. Η Míla βλέπει στο πλήθος έναν νεαρό άνδρα ονόματι Živný. Ο Živný είναι συνθέτης. Αυτός και η Míla ήταν κάποτε εραστές. Είχαν ένα παιδί. Εκείνη λέει στον Živný ότι η μητέρα της τους ανάγκασε να χωρίσουν για να παντρευτεί κάποιον πλούσιο. Η μητέρα της την ανάγκασε να φύγει από την Πράγα για να γεννήσει το παιδί στην εξοχή. Οι δύο εραστές θέλουν τώρα να ξεχάσουν το δυστυχές παρελθόν τους και να ζήσουν μαζί με τον μικρό τους γιο Doubek.
Η Πράξη ΙΙ λαμβάνει χώρα αρκετά χρόνια αργότερα. Ζουν ευτυχισμένοι μαζί. Η μητέρα της Míla ζει μαζί τους αλλά έχει τρελαθεί. Ενώ οι εραστές διαβάζουν την ιστορία μιας όπερας που μοιάζει να αφηγείται τη δική τους ζωή, η μητέρα ουρλιάζει και ο Živný σκίζει τη μουσική της όπερας. Η μητέρα αρπάζει την κόρη της και ρίχνει τον εαυτό της και τη Míla από την απότομη σκάλα.
Η τρίτη πράξη λαμβάνει χώρα σε ένα μουσικό ωδείο έντεκα χρόνια αργότερα. Οι μαθητές του Živný, ένας από τους οποίους είναι ο γιος τους Doubek, τραγουδούν μουσική από μια όπερα που έχει συνθέσει ο Živný. Ο ίδιος ο Živný είναι σαν ήρωας της όπερας του. Το τελευταίο μέρος της όπερας δεν έχει ακόμη γραφτεί. Οι μαθητές παίζουν μια σκηνή από την παιδική ηλικία του Doubek και την διακωμωδούν. Ο Živný μιλάει για την όπερά του. Έρχεται μια καταιγίδα και σκοτώνεται από κεραυνό. Η όπερά του δεν θα ολοκληρωθεί ποτέ.
Ερωτήσεις και απαντήσεις
Q: Ποιος είναι ο συνθέτης του Fate;
A: Ο Leoš Janáček είναι ο συνθέτης του Fate.
Ερ: Πότε έγραψε ο Γιάνατσεκ αυτή την όπερα;
A: Ο Γιάνατσεκ έγραψε τη Μοίρα μεταξύ 1903 και 1905.
Ερ: Τι συνέβη στην κόρη του Γιάνατσεκ πριν αρχίσει να συνθέτει τη Μοίρα;
Α: Η κόρη του Γιάνατσεκ, η Όλγα, είχε πεθάνει λίγο πριν αρχίσει να συνθέτει τη Μοίρα.
Ερ: Ποιος έγραψε το λιμπρέτο για τη Μοίρα;
Α: Ένας από τους στενούς φίλους της κόρης του Janáček, που έγραφε με το όνομα Tálská, έγραψε το λιμπρέτο για τη Μοίρα.
Ερ: Γιατί ο Γιάνατσεκ θέλησε να αλλάξει από το να γράφει για απλούς, αγροτικούς ανθρώπους στην προηγούμενη όπερά του;
Α: Ο Janáček ήθελε μια αλλαγή από το να γράψει για απλούς, επαρχιακούς ανθρώπους στην προηγούμενη όπερά του Jenůfa.
Ερ: Γιατί έχει επικριθεί η ιστορία της Μοίρας;
Α: Η ιστορία της Μοίρας έχει επικριθεί επειδή δεν είναι λογική και αποτελείται από πολλές μικρές σκηνές που κάνουν την ιστορία να πηδάει.
Ερ: Τι έχει ειπωθεί για τη γλώσσα του λιμπρέτου της Μοίρας;
Α: Η γλώσσα του λιμπρέτου της Μοίρας έχει ειπωθεί ότι είναι πολύ σκόπιμα παλιομοδίτικη και ότι δυσκολεύει το κοινό να την καταλάβει. Ορισμένοι άνθρωποι έχουν αισθανθεί ότι όταν η όπερα τραγουδιέται σε άλλες γλώσσες είναι μερικές φορές καλύτερη, επειδή η γλώσσα ακούγεται πιο αληθινή.
