Wozzeck

Ο Wozzeck είναι μια όπερα του Αυστριακού συνθέτη Alban Berg (1885-1935). Συντέθηκε μεταξύ 1914 και 1922 και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1925.

Ο Μπεργκ έγραψε αυτή την όπερα πριν από την περίοδο που χρησιμοποίησε τον σειραϊσμό στα έργα του. Ο δάσκαλός του Σένμπεργκ δεν είχε ακόμη αναπτύξει το σύστημα των δώδεκα τόνων. Η μουσική του Βόζτσεκ έχει τονική μουσική στην παράδοση του Μάλερ, αλλά και κάποια ατονική μουσική (μουσική που δεν βασίζεται σε κανένα φθόγγο), καθώς και μελωδίες που βασίζονται σε ολόκληρη την τονική κλίμακα. Η μουσική ακουγόταν πολύ μοντέρνα την εποχή που γράφτηκε. Ο Berg γράφει επίσης για τις φωνές με ασυνήθιστους τρόπους: μερικές φορές πρέπει να μισομιλούν, μισοτραγουδούν (αυτό ονομάζεται Sprechgesang).

Η όπερα βασίζεται στο θεατρικό έργο Woyzeck του Γερμανού θεατρικού συγγραφέα Georg Büchner. Το Woyzeck ήταν ένα ασυνήθιστο δράμα επειδή, αντί να είναι μια ιστορία για κάποιον σημαντικό, όπως ένας βασιλιάς ή ένας θεός, αφορούσε έναν φτωχό άνθρωπο που δεν είναι πολύ έξυπνος και τον εκφοβίζουν και τον κακομεταχειρίζονται οι άλλοι άνθρωποι. Όταν ο Μπεργκ έγραψε την όπερα σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, εξακολουθούσε να είναι μια ασυνήθιστη ιστορία για όπερα. Οι ήρωες στις όπερες ήταν συνήθως σημαντικοί άνθρωποι, ενώ οι εργαζόμενοι είχαν συχνά κωμικούς ρόλους: ήταν συχνά υπηρέτες. Αλλά ο Βόζτσεκ είναι ένας απλός άνθρωπος που δεν μπορεί να κάνει τίποτα γι' αυτό που του συμβαίνει. Στη δραματουργία αυτό αποκαλείται μερικές φορές "αντιήρωας".

Georg BüchnerZoom
Georg Büchner

Η ιστορία της όπερας

Πράξη Ι

Σκηνή 1 (σουίτα): Wozzeck εργάζεται ως κουρέας. Ενώ ξυρίζει τον καπετάνιο, ο καπετάνιος λέει στον Βόζτσεκ ότι θεωρεί ότι ο Βόζτσεκ ζει κακή ζωή επειδή έκανε παιδί με μια γυναίκα (τη Μαρί) χωρίς να είναι παντρεμένος μαζί της. Ο Βόζζεκ λέει ότι του είναι δύσκολο να είναι καλός επειδή είναι φτωχός. Υπενθυμίζει στον καπετάνιο ότι ο Ιησούς είπε: "Αφήστε τα μικρά παιδιά να έρθουν σε μένα" (Μάρκος 10:14). Ο καπετάνιος είναι μπερδεμένος από αυτή την παρατήρηση.

Σκηνή 2 (Ραψωδία και Κυνηγετικό τραγούδι): Wozzeck και ο φίλος του Andres κόβουν ξύλα καθώς ο ήλιος δύει. Ο Wozzeck έχει τρομακτικά οράματα: βλέπει τον ήλιο να βυθίζεται και να καλύπτει τον κόσμο με φλόγες.

Σκηνή 3 (Εμβατήριο και νανούρισμα): Στρατιώτες παρελαύνουν έξω από το δωμάτιο της Marie. Η γειτόνισσά της, η Margret, λέει στη Marie ότι είναι κακιά επειδή φλερτάρει με τους στρατιώτες. Τότε έρχεται ο Βόζτσεκ και λέει στη Μαρία για τα τρομερά οράματα που είχε.

Σκηνή 4 (Passacaglia): (Ο Büchner έγραψε: "κατουρήστε στο δρόμο"). Λέει ότι κάνει ένα ιατρικό πείραμα. Ο Wozzeck είναι τόσο απλός που τον πιστεύει. Ο γιατρός χαίρεται που ακούει για τα τρομερά οράματα του Wozzeck.

Σκηνή 5 (Ροντό): Μαρί θαυμάζει τον ταγματάρχη τυμπάνων έξω από το δωμάτιό της. Θέλει να την αγαπήσει. Στην αρχή τον αποφεύγει, αλλά στη συνέχεια ενδίδει και βγαίνουν μαζί έξω.

Πράξη ΙΙ

Σκηνή 1 (Σονάτα-Allegro): Marie λέει στο παιδί της να κοιμηθεί, ενώ θαυμάζει τα σκουλαρίκια που της χάρισε ο ταγματάρχης των τυμπάνων. Καταφθάνει ο Wozzeck. Τη ρωτάει πού βρήκε τα σκουλαρίκια. Εκείνη λέει ότι τα βρήκε. Ο Βόζζεκ δεν ξέρει αν πρέπει να την πιστέψει, αλλά της δίνει μερικά χρήματα και φεύγει. Η Μαρί ξέρει ότι η συμπεριφορά της είναι λάθος.

Σκηνή 2 (Φαντασία και φούγκα σε 3 θέματα): Ο Δόκτωρ περνάει βιαστικά δίπλα από τον Λοχαγό στο δρόμο, ο οποίος του λέει να επιβραδύνει. Ο γιατρός κάνει τον Λοχαγό να φοβηθεί σκεπτόμενος άσχημες ασθένειες που μπορεί να πάθει. Όταν έρχεται ο Βόζτσεκ, τον πειράζουν λέγοντας ότι η Μαρία αγαπάει κάποιον άλλο.

Σκηνή 3 (Largo): Wozzeck μιλάει γι' αυτό στη Marie. Εκείνη παραδέχεται ότι έχει φίλο. Ο Βόζζεκ είναι έξαλλος. Είναι έτοιμος να τη χτυπήσει, όταν εκείνη τον σταματά, λέγοντας ότι ούτε ο πατέρας της δεν τόλμησε ποτέ να τη χτυπήσει. Λέει: "Καλύτερα ένα μαχαίρι στην κοιλιά μου παρά τα χέρια σου πάνω μου". Αυτό δίνει στον Wozzeck μια ιδέα για εκδίκηση.

Σκηνή 4 (Σκέρτσο): Wozzeck βλέπει τη Marie να χορεύει με τον ταγματάρχη των τυμπάνων μέσα στο πλήθος. Ο Andres ρωτά τον Wozzeck γιατί κάθεται μόνος του. Ένας μεθύστακας κάνει κήρυγμα, μετά ένας ηλίθιος πλησιάζει τον Wozzeck και λέει ότι μυρίζει αίμα.

Σκηνή 5 (Ροντό): Wozzeck δεν μπορεί να κοιμηθεί. Κρατάει ξύπνιο τον Andres. Μπαίνει ο ταγματάρχης των τυμπάνων. Είναι μεθυσμένος. Σηκώνει τον Βόζεκ από το κρεβάτι για να τσακωθεί μαζί του.

Πράξη III

Σκηνή 1 (εφεύρεση σε ένα θέμα): Στο δωμάτιό της τη νύχτα, η Μαρί διαβάζει στον εαυτό της από τη Βίβλο. Θέλει να συγχωρεθεί.

Σκηνή 2 (εφεύρεση σε μία νότα (B)): Wozzeck και Marie περπατούν στο δάσος δίπλα σε μια λίμνη. Η Marie θέλει να φύγει, αλλά ο Wozzeck την εμποδίζει. Το φεγγάρι λάμπει κατακόκκινο. Ο Βόζτσεκ αποφασίζει ότι αν δεν μπορεί να έχει τη Μαρί, δεν μπορεί να την έχει κανείς άλλος, και τη μαχαιρώνει.

Σκηνή 3 (εφεύρεση σε ρυθμό): Ο κόσμος χορεύει σε μια παμπ. Μπαίνει ο Βόζτσεκ και όταν βλέπει τη Μάργκαρετ, χορεύει μαζί της και την τραβάει στην αγκαλιά του. Την προσβάλλει και στη συνέχεια της ζητά να του τραγουδήσει ένα τραγούδι. Εκείνη τραγουδάει, αλλά τότε παρατηρεί αίμα στο χέρι και στον αγκώνα του- όλοι αρχίζουν να του φωνάζουν και ο Βόζτσεκ βγαίνει βιαστικά έξω.

Σκηνή 4 (εφεύρεση σε συγχορδία 6 νοτών): Wozzeck επιστρέφει στο μέρος όπου σκότωσε τη Marie. Ο Βόζζεκ πιστεύει ότι το μαχαίρι με το οποίο σκότωσε τη Μαρί θα αποδείξει ότι αυτός είναι ο δολοφόνος. Πετάει το μαχαίρι στη λίμνη. Όταν εμφανίζεται ξανά το κατακόκκινο φεγγάρι, μπαίνει στη λίμνη για να προσπαθήσει να ξεπλύνει το αίμα από το σώμα του, αλλά πνίγεται. Ο καπετάνιος και ο γιατρός, που περνούν από εκεί, ακούνε τον Βόζεκ να βογκάει και τρέχουν τρομαγμένοι.

Intermezzo (εφεύρεση σε ένα κλειδί (ρε ελάσσονα)): Αυτό το ιντερλούδιο οδηγεί στο φινάλε.

Σκηνή 5 (εφεύρεση σε μια ογδόη νότα moto perpetuo, σχεδόν toccata): Το επόμενο πρωί μια ομάδα παιδιών παίζει στη λιακάδα. Οι άνθρωποι λένε ο ένας στον άλλον ότι βρέθηκε το πτώμα της Μαρί. Όλα τα παιδιά τρέχουν να δουν. Το αγοράκι της Marie και του Wozzeck έχει παίξει πάνω σε ένα αλογάκι. Σταματάει και τρέχει πίσω από τα άλλα παιδιά στη λίμνη.

Ιστορία της όπερας

Ο Berg είδε το έργο του Büchner Woyzeck το 1914. Ήταν η πρώτη φορά που ανέβηκε στη Βιέννη. Το έργο είχε διαφημιστεί ως Wozzeck επειδή οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να διαβάσουν τον γραφικό χαρακτήρα του Büchner. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Μπεργκ χρησιμοποιεί αυτή την ορθογραφία για την όπερά του.

Ο Μπεργκ ήξερε αμέσως ότι ήθελε να κάνει το έργο όπερα. Ο Büchner, ο οποίος είχε πεθάνει το 1837 σε ηλικία 23 ετών, είχε αφήσει το έργο ημιτελές. Ο Μπεργκ πήρε δεκαπέντε σκηνές από το έργο και τις έκανε όπερα με τρεις πράξεις. Συνέθεσε μουσική με συγκεκριμένη φόρμα για κάθε σκηνή, έτσι ώστε η μουσική να αναπτύσσεται με πολύ οργανωμένο τρόπο. Έκανε ο ίδιος αλλαγές στο λιμπρέτο.

Αν και ο Μπεργκ άρχισε να εργάζεται πάνω στην όπερα το 1914, υπηρετούσε στο στρατό κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, οπότε δεν είχε χρόνο να συνεχίσει να εργάζεται πάνω σε αυτήν μέχρι το 1917. Ολοκλήρωσε την όπερα τον Απρίλιο του 1922. Ο Erich Kleiber διηύθυνε την πρώτη παράσταση στην Κρατική Όπερα του Βερολίνου στις 14 Δεκεμβρίου του 1925. Γρήγορα έγινε διάσημη και παίχτηκε σε όλες τις μεγάλες όπερες της Ευρώπης. Ήταν τόσο επιτυχημένη που ο Μπεργκ ήταν σε θέση να ζήσει από τα χρήματα που κέρδιζε από αυτήν.

Μουσικό στυλ

Το Wozzeck ήταν η πρώτη μεγάλη όπερα που γράφτηκε σε μοντέρνο ύφος του 20ού αιώνα. Μεγάλο μέρος της μουσικής είναι ατονικό (όχι σε κάποια νότα) και έτσι ο Μπεργκ μπόρεσε να το χρησιμοποιήσει αυτό για να εκφράσει την τρέλα του Βόζτσεκ. Μερικές φορές η μουσική γίνεται πιο τονική, ειδικά όταν η ιστορία μιλάει για την αγάπη και την ανθρωπιά. Βασίζει επίσης κάποια από τη μουσική για τους στρατιώτες σε λαϊκά τραγούδια τα οποία μεταχειρίζεται με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο.

Μια άλλη μουσική τεχνική που χρησιμοποιεί είναι το leitmotif, όπου συγκεκριμένοι χαρακτήρες ή πράγματα συνδέονται με συγκεκριμένα θέματα ή μουσικές ιδέες. Αυτή η τεχνική μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη για να υποδηλώσει ορισμένα πράγματα. Για παράδειγμα, υπάρχει ένα leitmotif για τα σκουλαρίκια που έχει δώσει ο ταγματάρχης των τυμπάνων στη Marie. Όταν ο ταγματάρχης κάνει έρωτα με τη Μαρί, ακούμε αυτό το leitmotif. Η μουσική μας κάνει να καταλάβουμε ότι δεν την αναγκάζει να τον αγαπήσει αλλά ότι εκείνη είναι πρόθυμη. Σε ένα άλλο σημείο, η στρατιωτική μουσική μας λέει ότι η Μαρί σκέφτεται τον ταγματάρχη τυμπάνων.

Ένα άλλο κύριο μοτίβο είναι η συγχορδία που ακούμε όταν ο Βόζτσεκ, κοντά στην αρχή της όπερας, μιλάει για "φτωχούς σαν εμάς". Η συγχορδία που ακούμε χρησιμοποιείται και σε άλλα σημεία της όπερας όταν οι χαρακτήρες δεν είναι αρκετά δυνατοί για να αλλάξουν την κατάσταση της ζωής τους.

Ερωτήσεις και απαντήσεις

Ερ: Ποιος συνέθεσε την όπερα Wozzeck;


A: Η όπερα Wozzeck συντέθηκε από τον Αυστριακό συνθέτη Alban Berg (1885-1935).

Ερ: Πότε παρουσιάστηκε για πρώτη φορά;


A: Η όπερα Wozzeck παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1925.

Ερ: Τι είδους μουσική περιέχει;


Α: Η μουσική του Wozzeck περιέχει τονική μουσική στην παράδοση του Μάλερ, καθώς και κάποια ατονική μουσική και μελωδίες βασισμένες στην κλίμακα ολόκληρων τόνων.

Ερ: Πώς έγραφε ο Μπεργκ για τις φωνές;


Α: Ο Berg έγραψε για τις φωνές με ασυνήθιστους τρόπους, απαιτώντας μερικές φορές από αυτές να μιλούν και να τραγουδούν κατά το ήμισυ (το λεγόμενο Sprechgesang).

Ερ: Σε τι βασίζεται η ιστορία του Wozzeck;


Α: Η όπερα βασίζεται στο θεατρικό έργο Woyzeck του Γερμανού θεατρικού συγγραφέα Georg Büchner.

Ερ: Τι κάνει αυτή την ιστορία ασυνήθιστη για όπερα;


Α: Αυτή η ιστορία είναι ασυνήθιστη για όπερα επειδή επικεντρώνεται σε έναν φτωχό άνθρωπο που δεν είναι πολύ έξυπνος και τον εκφοβίζουν και τον κακομεταχειρίζονται οι άλλοι άνθρωποι, αντί να επικεντρώνεται σε σημαντικούς χαρακτήρες όπως βασιλιάδες ή θεούς που συνήθως βλέπουμε σε όπερες.

Ερ: Τι είδους χαρακτήρες περιλαμβάνει αυτή η ιστορία;


Α: Αυτή η ιστορία διαθέτει αυτό που είναι γνωστό ως "αντι-ήρωας", δηλαδή έναν χαρακτήρα που δεν μπορεί να βοηθήσει σε αυτό που του συμβαίνει λόγω των περιστάσεων.

AlegsaOnline.com - 2020 / 2023 - License CC3