Εσπεράντο

Ιστορία

Η παιδική ηλικία του Zamenhof

L. L. Zamenhof δημιούργησε την Εσπεράντο. Μεγάλωσε στο Białystok, μια πόλη που ανήκε στη Ρωσική Αυτοκρατορία, αλλά τώρα βρίσκεται στην Πολωνία. Οι άνθρωποι στο Białystok μιλούσαν πολλές γλώσσες. Ο Zamenhof είδε συγκρούσεις μεταξύ των επιμέρους εθνοτικών ομάδων που ζούσαν εκεί (Ρώσοι, Πολωνοί, Γερμανοί και Εβραίοι). Πίστευε ότι η έλλειψη κοινής γλώσσας προκαλούσε αυτές τις συγκρούσεις, οπότε άρχισε να δημιουργεί μια γλώσσα που οι άνθρωποι θα μπορούσαν να μοιράζονται και να χρησιμοποιούν διεθνώς. Πίστευε ότι αυτή η γλώσσα θα έπρεπε να είναι διαφορετική από τις εθνικές γλώσσες. Ήθελε να είναι πολιτισμικά ουδέτερη και να μαθαίνεται εύκολα. Πίστευε ότι οι άνθρωποι θα έπρεπε να την μαθαίνουν μαζί με τις εθνικές γλώσσες και να χρησιμοποιούν την Εσπεράντο για την επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων με διαφορετικές μητρικές γλώσσες.

Πρώτες προσπάθειες

Αρχικά, ο Ζάμενχοφ σκέφτηκε να επαναφέρει τα λατινικά στη χρήση. Παρόλο που την έμαθε στο σχολείο, συνειδητοποίησε ότι ήταν πολύ δύσκολη για κανονική χρήση. Μελέτησε επίσης τα αγγλικά και κατάλαβε ότι οι γλώσσες δεν χρειάζεται να κλίνουν τα ρήματα κατά πρόσωπο ή αριθμό. Κάποτε είδε δύο ρωσικές λέξεις: швейцарская (υποδοχή, που προέρχεται από το швейцаρ - receptionist) και кондитерская (ζαχαροπλαστική, που προέρχεται από το кондитер - confectioner). Αυτές οι λέξεις με την ίδια κατάληξη του έδωσαν μια ιδέα. Αποφάσισε ότι τα κανονικά προθέματα και επιθήματα θα μπορούσαν να μειώσουν τον αριθμό των ριζών των λέξεων, τις οποίες θα χρειαζόταν κανείς για μια επικοινωνία. Ο Ζάμενχοφ ήθελε οι ρίζες των λέξεων να είναι ουδέτερες, γι' αυτό αποφάσισε να χρησιμοποιήσει ρίζες λέξεων από λατινογενείς και γερμανικές γλώσσες. Αυτές οι γλώσσες διδάσκονταν σε πολλά σχολεία σε πολλά μέρη του κόσμου εκείνη την εποχή.

Δημιουργία της τελικής έκδοσης

Ο Zamenhof έκανε το πρώτο του έργο Lingwe uniwersala (Παγκόσμια Γλώσσα) το 1878. Όμως ο πατέρας του, δάσκαλος ξένων γλωσσών, θεώρησε το έργο του γιου του μη ρεαλιστικό. Έτσι, κατέστρεψε το αρχικό έργο. Μεταξύ 1879 και 1885 ο Ζάμενχοφ σπούδασε ιατρική στη Μόσχα και τη Βαρσοβία. Τις ημέρες αυτές εργάστηκε και πάλι πάνω σε μια διεθνή γλώσσα. Το 1887 δημοσίευσε το πρώτο του εγχειρίδιο Международный языкъ ("Η διεθνής γλώσσα"). Σύμφωνα με το ψευδώνυμο του Ζάμενχοφ Doktoro Esperanto ("Δόκτωρ που ελπίζει"), πολλοί άνθρωποι άρχισαν να αποκαλούν τη γλώσσα ως Εσπεράντο.

Πρώτες προσπάθειες αλλαγής

Ο Zamenhof έλαβε πολλές ενθουσιώδεις επιστολές. Στις επιστολές αυτές οι άνθρωποι έγραφαν τις προτάσεις τους για αλλαγές στη γλώσσα. Σημείωσε όλες τις προτάσεις. Τις δημοσίευσε στο περιοδικό La Esperantisto. Σε αυτό το περιοδικό, οι ομιλητές της Εσπεράντο μπορούσαν να ψηφίσουν για τις αλλαγές. Δεν τις αποδέχτηκαν. Το περιοδικό είχε πολλούς συνδρομητές στη Ρωσία. Τελικά απαγορεύτηκε (σταμάτησε) εκεί εξαιτίας ενός άρθρου για τον Λεβ Νικολάγεβιτς Τολστόι. Η έκδοση του περιοδικού τερματίστηκε μετά από αυτό. Το αντικατέστησε το νέο περιοδικό Lingvo Internacia.

Πρόοδος της κοινότητας

Στα πρώτα χρόνια της ζωής της Εσπεράντο, οι άνθρωποι τη χρησιμοποιούσαν μόνο σε γραπτή μορφή, αλλά το 1905 διοργάνωσαν το πρώτο (1ο) Παγκόσμιο Συνέδριο Εσπεράντο στη Boulogne-sur-Mer της Γαλλίας. Αυτή ήταν η πρώτη αξιοσημείωτη χρήση της Εσπεράντο στη διεθνή επικοινωνία. Λόγω της επιτυχίας του συνεδρίου, διοργανώνεται κάθε χρόνο (εκτός από τα χρόνια των παγκόσμιων πολέμων) μέχρι σήμερα.

Το 1912 ο Ζάμενχοφ παραιτήθηκε από την ηγετική του θέση στο κίνημα κατά τη διάρκεια του όγδοου (8ου) Παγκόσμιου Συνεδρίου της Εσπεράντο στην Κρακοβία της Πολωνίας. Το δέκατο (10ο) Παγκόσμιο Συνέδριο της Εσπεράντο στο Παρίσι της Γαλλίας δεν πραγματοποιήθηκε λόγω της έναρξης του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. 4.000 περίπου άτομα δήλωσαν συμμετοχή σε αυτό το συνέδριο.

Εποχές των Παγκόσμιων Πολέμων

Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου η Παγκόσμια Ένωση Εσπεράντο είχε το κεντρικό της γραφείο στην Ελβετία, η οποία ήταν ουδέτερη στον πόλεμο. Η ομάδα εθελοντών του Hector Hodler με την υποστήριξη του Romain Rolland βοήθησε στην αποστολή επιστολών μεταξύ των εχθρικών χωρών μέσω της Ελβετίας. Συνολικά, βοήθησαν με 200.000 περιπτώσεις.

Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξε νέα ελπίδα για την Εσπεράντο, λόγω της επιθυμίας των ανθρώπων να ζήσουν ειρηνικά. Η Εσπεράντο και η κοινότητά της αναπτύχθηκαν εκείνες τις ημέρες. Το πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο μετά τον πόλεμο πραγματοποιήθηκε στη Χάγη της Ολλανδίας το 1920. Ένα Μουσείο Εσπεράντο άνοιξε στη Βιέννη της Αυστρίας το 1929. Σήμερα αποτελεί μέρος της Αυστριακής Εθνικής Βιβλιοθήκης.

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος σταμάτησε αυτή την ανάπτυξη της γλώσσας. Πολλοί Εσπεραντιστές στάλθηκαν στη μάχη. Οι Ναζί διέλυσαν τις ομάδες Εσπεράντο επειδή είδαν τη γλώσσα ως μέρος μιας παγκόσμιας εβραϊκής συνωμοσίας. Πολλοί ομιλητές της Εσπεράντο πέθαναν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η Σοβιετική Ένωση αντιμετώπισε επίσης άσχημα τους Εσπεραντιστές όταν ο Στάλιν ήταν ηγέτης τους.

Μετά τους πολέμους

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο πολλοί άνθρωποι υποστήριξαν την Εσπεράντο. 80 εκατομμύρια άνθρωποι υπέγραψαν μια αίτηση υποστήριξης της Εσπεράντο για χρήση στα Ηνωμένα Έθνη.

Κάθε χρόνο διοργανώνουν μεγάλες συναντήσεις για την Εσπεράντο, όπως το Παγκόσμιο Συνέδριο Εσπεράντο, το Διεθνές Συνέδριο Νέων για την Εσπεράντο και το SAT-Congress (συνάντηση της Sennacieca Asocio Tutmonda - Παγκόσμια Μη Εθνική Ένωση).

Το 1990, η Αγία Έδρα δημοσίευσε το έγγραφο Norme per la celebrazione della Messa in esperanto, επιτρέποντας τη χρήση της εσπεράντο στις λειτουργίες χωρίς ειδική άδεια. Η Εσπεράντο είναι η μόνη κατασκευασμένη γλώσσα που έλαβε άδεια σαν αυτή από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.

Η Εσπεράντο έχει πολλές ιστοσελίδες, ιστολόγια, podcasts και βίντεο. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν επίσης την Εσπεράντο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις διαδικτυακές συζητήσεις και στην ιδιωτική τους επικοινωνία μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και άμεσων μηνυμάτων. Αρκετά προγράμματα (ιδίως ανοικτού κώδικα και ελεύθερου λογισμικού) έχουν τη δική τους γλωσσική έκδοση στην Εσπεράντο. Ο διαδικτυακός ραδιοφωνικός σταθμός Muzaiko εκπέμπει 24 ώρες την ημέρα στην Εσπεράντο από το 2011.

Το πρώτο εγχειρίδιο της Εσπεράντο από το 1887 στη ρωσική γλώσσα.


Οικογένειες των L. L. Zamenhof και Alfred Michaux [fr] στο πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο Εσπεράντο, Μπουλόνε


Οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες σε μια συνάντηση Εσπεράντο στο Xanten (Γερμανία) το 2006.

Στόχοι του κινήματος της Εσπεράντο

Ο Zamenhof ήθελε να δημιουργήσει μια εύκολη γλώσσα για να αυξήσει τη διεθνή κατανόηση. Ήθελε η Εσπεράντο να είναι μια παγκόσμια δεύτερη γλώσσα. Με άλλα λόγια, αν και δεν ήθελε η Εσπεράντο να αντικαταστήσει τις εθνικές γλώσσες, ήθελε η πλειοψηφία των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο να μιλάει Εσπεράντο. Πολλοί εσπεραντιστές συμμερίζονταν αρχικά αυτόν τον στόχο. Η Γενική Συνέλευση της UNESCO αναγνώρισε την Εσπεράντο το 1954. Από τότε η Παγκόσμια Ένωση Εσπεράντο έχει επίσημες σχέσεις με την UNESCO. Ωστόσο, η Εσπεράντο δεν επιλέχθηκε ποτέ από τα Ηνωμένα Έθνη ή άλλους διεθνείς οργανισμούς και δεν έχει γίνει μια ευρέως αποδεκτή δεύτερη γλώσσα.

Σε ορισμένους ομιλητές της Εσπεράντο αρέσει η Εσπεράντο για άλλους λόγους εκτός από τη χρήση της ως καθολικής δεύτερης γλώσσας. Τους αρέσει η κοινότητα και η κουλτούρα της Εσπεράντο. Η ανάπτυξη του πολιτισμού της Εσπεράντο είναι ένας στόχος για αυτούς τους ανθρώπους.

Οι άνθρωποι που ενδιαφέρονται περισσότερο για την τρέχουσα αξία της Εσπεράντο παρά για τις δυνατότητες καθολικής χρήσης της, αποκαλούνται μερικές φορές raŭmistoj στην Εσπεράντο. Οι ιδέες αυτών των ανθρώπων μπορούν μαζί να ονομαστούν raŭmismo, ή "Raumism" στα αγγλικά. Τα ονόματα προέρχονται από το όνομα της πόλης Rauma, στη Φινλανδία. Το Διεθνές Συνέδριο Νεολαίας της Εσπεράντο συνήλθε εκεί το 1980 και έκανε μια μεγάλη δήλωση. Είπαν ότι το να κάνουν την Εσπεράντο μια παγκόσμια δεύτερη γλώσσα δεν ήταν ο κύριος στόχος τους.

Οι άνθρωποι που έχουν στόχους για την Εσπεράντο που μοιάζουν περισσότερο με αυτούς του Ζάμενχοφ ονομάζονται μερικές φορές finvenkistoj στην Εσπεράντο. Το όνομα προέρχεται από το fina venko, μια φράση στα εσπεράντο που σημαίνει "τελική νίκη". Αναφέρεται σε ένα θεωρητικό μέλλον στο οποίο σχεδόν όλοι στη Γη μιλούν την Εσπεράντο ως δεύτερη γλώσσα.

Το Μανιφέστο της Πράγας (1996) διατυπώνει τις ιδέες των απλών ανθρώπων του κινήματος της Εσπεράντο και της κύριας οργάνωσής του, της Παγκόσμιας Ένωσης Εσπεράντο (UEA).

Η γερμανική πόλη Herzberg am Harz χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο die Esperanto-Stadt/la Esperanto-urbo ("η πόλη της Εσπεράντο") από τις 12 Ιουλίου 2006. Διδάσκουν επίσης τη γλώσσα σε δημοτικά σχολεία και πραγματοποιούν κάποιες άλλες πολιτιστικές και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις με τη χρήση της γλώσσας Εσπεράντο μαζί με την πολωνική αδελφή πόλη Góra.

Η Εσπεράντο είναι η μόνη κατασκευασμένη γλώσσα που η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία αναγνωρίζει ως λειτουργική γλώσσα. Επιτρέπουν λειτουργίες στη γλώσσα αυτή και το ραδιόφωνο του Βατικανού εκπέμπει στην Εσπεράντο κάθε εβδομάδα.

Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β' αναλαμβάνει το Εσπεράντο Μισαλτήριο και το Λειψανολόγιο από την οργάνωση των Καθολικών της Εσπεράντο.

Πολιτισμός της Εσπεράντο

Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν την Εσπεράντο για να επικοινωνούν μέσω ταχυδρομείου, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, blogs ή chat rooms με Εσπεράντες σε άλλες χώρες. Ορισμένοι ταξιδεύουν σε άλλες χώρες για να συναντηθούν και να μιλήσουν στην Εσπεράντο με άλλους Εσπεράντες.

Συναντήσεις

Υπάρχουν ετήσιες συναντήσεις των Εσπεραντιστών. Η μεγαλύτερη είναι το Universala Kongreso de Esperanto ("Παγκόσμιο Συνέδριο της Εσπεράντο"), το οποίο πραγματοποιείται σε διαφορετική χώρα κάθε χρόνο. Τα τελευταία χρόνια το έχουν παρακολουθήσει περίπου 2.000 άτομα, από 60 ή περισσότερες χώρες. Για τους νέους υπάρχει το Internacia Junulara Kongreso ("Διεθνές Συνέδριο Νεολαίας της Εσπεράντο").

Πολλές διαφορετικές πολιτιστικές δραστηριότητες λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια των συναντήσεων Εσπεράντο: συναυλίες μουσικών της Εσπεράντο, θεατρικές παραστάσεις, ντίσκο, παρουσιάσεις του πολιτισμού της χώρας υποδοχής και του πολιτισμού των χωρών των συμμετεχόντων, διαλέξεις, μαθήματα γλώσσας κ.ο.κ. Στον τόπο διεξαγωγής των συναντήσεων Εσπεράντο υπάρχει επίσης μια παμπ, ένα τεϊοπωλείο, ένα βιβλιοπωλείο κ.λπ. με εργαζόμενους που μιλούν Εσπεράντο. Ο αριθμός των δραστηριοτήτων και των δυνατοτήτων εξαρτάται από το μέγεθος ή το θέμα της συνάντησης.

Λογοτεχνία

Υπάρχουν βιβλία και περιοδικά γραμμένα στην Εσπεράντο. Μεγάλο μέρος της λογοτεχνίας έχει μεταφραστεί στην Εσπεράντο από άλλες γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων διάσημων έργων, όπως η Βίβλος (για πρώτη φορά το 1926) και έργα του Σαίξπηρ. Έργα που είναι λιγότερο διάσημα έχουν επίσης μεταφραστεί στην Εσπεράντο, και ορισμένα από αυτά δεν έχουν αγγλική μετάφραση.

Σημαντικοί συγγραφείς της Εσπεράντο είναι για παράδειγμα: (Αυστραλία), István Nemere (Ουγγαρία) και Mao Zifu (Κίνα). Ο William Auld ήταν Βρετανός συγγραφέας ποίησης στην Εσπεράντο και επίτιμος πρόεδρος του Εσπεραντικού Κέντρου PEN (Εσπεραντικό τμήμα της Διεθνούς PEN). Κάποιοι τον πρότειναν για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Μουσική

Υπάρχει μουσική διαφόρων ειδών στην Εσπεράντο, όπως λαϊκά τραγούδια, ροκ μουσική, καμπαρέ, τραγούδια για σόλο τραγουδιστές, χορωδίες και όπερα. Μεταξύ των ενεργών μουσικών της Εσπεράντο είναι για παράδειγμα το σουηδικό κοινωνικο-κριτικό μουσικό συγκρότημα La Perdita Generacio, ο Οξιτανός τραγουδιστής JoMo, το φινλανδικό συγκρότημα Dolchamar, το βραζιλιάνικο συγκρότημα Supernova, το φριζικό συγκρότημα Kajto ή ο πολωνός τραγουδοποιός Georgo Handzlik. Επίσης, ορισμένοι δημοφιλείς μουσικοσυνθέτες και καλλιτέχνες, όπως ο Elvis Costello και ο Αμερικανός τραγουδιστής Michael Jackson, ηχογράφησαν τραγούδια στην Εσπεράντο, συνέθεσαν τραγούδια εμπνευσμένα από τη γλώσσα ή τη χρησιμοποίησαν στο διαφημιστικό τους υλικό. Ορισμένα τραγούδια από το άλμπουμ Εσπεράντο της Warner Bros , το οποίο κυκλοφόρησε - όλα στην Εσπεράντο - στην Ισπανία, τον Νοέμβριο του 1996, έφτασε σε υψηλή θέση στα ισπανικά δισκογραφικά charts- ομοίως, το 1999, στη Γερμανία, το μουσικό συγκρότημα χιπ-χοπ Freundeskreis έγινε διάσημο με το single Esperanto. Κλασικά έργα για ορχήστρα και χορωδία με κείμενα στην Εσπεράντο είναι το La Koro Sutro του Lou Harrison και το The First Symphony του David Gaines. Στην Τουλούζη της Γαλλίας υπάρχει η Vinilkosmo, η οποία παράγει μουσική Εσπεράντο. Το κύριο διαδικτυακό βιβλίο τραγουδιών της Εσπεράντο KantarViki έχει 3.000 τραγούδια τον Μάιο του 2013, πρωτότυπα και μεταφρασμένα.

Θέατρο και κινηματογράφος

Παίζουν δράματα από διάφορους συγγραφείς, όπως ο Carlo Goldoni, ο Eugène Ionesco και ο William Shakespeare, επίσης στην Εσπεράντο. Οι κινηματογραφιστές χρησιμοποιούν μερικές φορές την Εσπεράντο στο παρασκήνιο ταινιών, για παράδειγμα στην ταινία Ο μεγάλος δικτάτορας του Τσάρλι Τσάπλιν, στην ταινία δράσης Blade: Trinity ή στην κωμική τηλεοπτική σειρά επιστημονικής φαντασίας Red Dwarf. Οι ταινίες μεγάλου μήκους στην Εσπεράντο δεν είναι πολύ συνηθισμένες, αλλά υπάρχουν περίπου 15 ταινίες μεγάλου μήκους, οι οποίες έχουν θέματα Εσπεράντο.

Η ταινία Incubus του 1966 είναι αξιοσημείωτη επειδή οι διάλογοι της είναι μόνο στην Εσπεράντο. Σήμερα κάποιοι μεταφράζουν τους υπότιτλους διαφόρων ταινιών στην Εσπεράντο. Ο ιστότοπος Verda Filmejo συλλέγει αυτούς τους υπότιτλους.

Ραδιόφωνο και τηλεόραση

Ραδιοφωνικοί σταθμοί στη Βραζιλία, την Κίνα, την Κούβα και το Βατικανό μεταδίδουν τακτικά προγράμματα στην Εσπεράντο. Ορισμένα άλλα ραδιοφωνικά προγράμματα και podcasts είναι διαθέσιμα στο Διαδίκτυο. Ο διαδικτυακός ραδιοφωνικός σταθμός Muzaiko μεταδίδει προγράμματα στα Εσπεράντο στο Διαδίκτυο 24 ώρες την ημέρα από τον Ιούλιο του 2011. Μεταξύ 2005 και 2006 υπήρξε επίσης ένα πρόγραμμα της διεθνούς τηλεόρασης "Internacia Televido" στην Εσπεράντο. Η τηλεόραση Εσπεράντο εκπέμπει στο Διαδίκτυο από το Σίδνεϊ της Αυστραλίας από τις 5 Απριλίου 2014.

Διαδίκτυο

Στο Διαδίκτυο υπάρχουν πολλές διαδικτυακές συζητήσεις στην Εσπεράντο για διάφορα θέματα. Υπάρχουν πολλοί ιστότοποι, ιστολόγια, podcasts, βίντεο, τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί στην Εσπεράντο (βλ. παραπάνω). Το Google Translate υποστηρίζει μεταφράσεις από και προς την Εσπεράντο από τις 22 Φεβρουαρίου 2012 ως την 64η γλώσσα του.

Εκτός από τις ιστοσελίδες και τα ιστολόγια των εσπεραντιστών και των εσπεραντικών οργανώσεων, υπάρχει επίσης μια εσπεραντική Wikipedia (Vikipedio) και άλλα έργα του Wikimedia Foundation που έχουν επίσης την εσπεραντική τους έκδοση ή χρησιμοποιούν την εσπεράντο (Wikibooks, Wikisource, Wikinews, WikimediaCommons και Wikidata). Οι άνθρωποι μπορούν επίσης να χρησιμοποιούν μια εσπεράντικη έκδοση των κοινωνικών δικτύων, για παράδειγμα το Facebook, το Diaspora και άλλους ιστότοπους.

Αρκετά προγράμματα υπολογιστών έχουν επίσης μια έκδοση για Εσπεράντο, όπως το πρόγραμμα περιήγησης στο διαδίκτυο Firefox και η σουίτα γραφείου (σύνολο προγραμμάτων για χρήση σε ένα γραφείο) LibreOffice.

Συμμετέχοντες σε ένα ταξίδι στο Κάστρο της Πράγας κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Συνεδρίου Νεολαίας της Εσπεράντο το 2009


Αναπαραγωγή πολυμέσων Βίντεο κλιπ για το τραγούδι La fina venk' της Εσπεράντο από τους i.d.c.


Το μαθητικό θέατρο DOMA από το Svitavy (Τσεχική Δημοκρατία) έπαιξε το 2012 το δράμα R.U.R. του Karel Čapek στην Εσπεράντο.


Η κεντρική σελίδα της Wikipedia στην Εσπεράντο το 2012.

Η γλώσσα

Η Εσπεράντο χρησιμοποιεί γραμματική και λέξεις από πολλές φυσικές γλώσσες, όπως τα λατινικά, τα ρωσικά και τα γαλλικά. Τα μορφώματα στην Εσπεράντο (τα μικρότερα μέρη μιας λέξης που μπορούν να έχουν νόημα) δεν μπορούν να αλλάξουν και οι άνθρωποι μπορούν να τα συνδυάσουν σε πολλές διαφορετικές λέξεις. Η γλώσσα έχει κοινά χαρακτηριστικά με τις απομονωτικές γλώσσες (χρησιμοποιούν τη σειρά των λέξεων για να αλλάξουν το νόημα μιας πρότασης), όπως τα κινέζικα, ενώ η εσωτερική δομή των λέξεων της Εσπεράντο έχει κοινά χαρακτηριστικά με τις συγκολλητικές γλώσσες (χρησιμοποιούν προσφύματα για να αλλάξουν το νόημα μιας λέξης), όπως τα τουρκικά, τα σουαχίλι και τα ιαπωνικά.

Αλφάβητο

Το αλφάβητο της Εσπεράντο βασίζεται στη λατινική γραφή. Έχει έξι γράμματα με διακριτικά: ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ (με circumflex) και ŭ (με breve). Το αλφάβητο δεν έχει τα γράμματα q, w, x ή y.

Το αλφάβητο των 28 γραμμάτων είναι:

Αλφάβητο Εσπεράντο

Αριθμός

1

2

3

4

5

6

8

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

Πρωτεύον γράμμα

A

B

C

Ĉ

D

E

F

G

Ĝ

H

Ĥ

I

J

Ĵ

K

L

M

N

O

P

R

S

Ŝ

T

U

Ŭ

V

Z

Μικρό γράμμα

a

b

c

ĉ

d

e

f

g

ĝ

h

ĥ

i

j

ĵ

k

l

m

n

o

p

r

s

ŝ

t

u

ŭ

v

z

Φώνημα IPA

a

b

t͡s

t͡ʃ

d

e

f

ɡ

d͡ʒ

h

x

i

j=i̯

ʒ

k

l

m

n

o

p

r

s

ʃ

t

u

w=u̯

v

z

• Το Α είναι σαν το α σε πατέρα
• Το B είναι όπως το b στο boy
• Το C είναι σαν το zz στην πίτσα
• Το Ĉ είναι σαν το ch στην καρέκλα
• Το D είναι όπως το d στο dog
• Το E είναι όπως το e στο egg
• Το F είναι σαν το f στο λουλούδι
• Το G είναι όπως το g στο go
• Το Ĝ είναι σαν το j στη μαρμελάδα
• Το H είναι όπως το h στο μέλι
• Το Ĥ είναι σαν το ch στο σκωτσέζικο loch
• I είναι σαν i σε αυτό
• Το J είναι όπως το y στο yes
• Το Ĵ είναι σαν το s στο μέτρο
• Το K είναι όπως το k στο king
• Το L είναι σαν το l στο look
• Το M είναι όπως το m στο man
• Το N είναι όπως το n στο no
• Το O είναι όπως το o στο open
• Το P είναι όπως το p στην πίτα
• Το R είναι όπως το r στο road, αλλά είναι κυλινδρικό (όπως στα ισπανικά, ιταλικά, αραβικά, ρωσικά)
• Το S είναι όπως το s στο simple
• Ο Ŝ είναι σαν το sh στα πρόβατα
• Το T είναι σαν το t στο δέντρο
• U είναι σαν u σε ταύρο
• Το Ŭ είναι σαν το w στο well
• Το V είναι όπως το v στο cave
• Το Z είναι σαν s στο δικό του.

Συγγραφή διακριτικών

Ακόμα και αν ο κόσμος χρησιμοποιεί τον Unicode, τα γράμματα με διακριτικά (που βρίσκονται στο τμήμα "Latin-Extended A" του προτύπου Unicode) μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στην εκτύπωση και την πληροφορική, επειδή δεν βρίσκονται στα πληκτρολόγια που χρησιμοποιούμε.

Υπάρχουν δύο τρόποι αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος, και οι δύο χρησιμοποιούν διγράμματα για τα γράμματα με διακριτικά. Ο Zamenhof, ο εφευρέτης της Εσπεράντο, επινόησε ένα "σύστημα h", το οποίο αντικαθιστά τα ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ και ŭ με ch, gh, hh, jh, sh και u, αντίστοιχα. Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί ένα πιο πρόσφατο "σύστημα x", το οποίο αντικαθιστά τα ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ και ŭ με τα cx, gx, hx, jx, sx και ux, αντίστοιχα.

Υπάρχουν πληκτρολόγια υπολογιστών που υποστηρίζουν το αλφάβητο Εσπεράντο, για παράδειγμα, το Amiketo για Microsoft Windows, Mac OS X και Linux, το Esperanta Klavaro για Windows Phone και το Gboard & AnySoftKeyboard για Android.

Παραδείγματα λέξεων

• από τις λατινογενείς γλώσσες

• από τα λατινικά: abio (έλατο), sed (αλλά), okulo (μάτι), akvo (νερό)
• από τα γαλλικά: dimanĉo (Κυριακή), frapi (χτυπάω), ĉevalo (άλογο)
• από τα ιταλικά: ĉielo (ουρανός), fari (κάνω), voĉo (φωνή)
• από περισσότερες λατινογενείς γλώσσες: facila (εύκολο, απλό), fero (σίδερο), tra (μέσω), verda (πράσινο)

• από τις γερμανικές γλώσσες

• από τα γερμανικά: baldaŭ (σε σύντομο χρονικό διάστημα), bedaŭri (λυπάμαι), jaro (έτος), nur (μόνο)
• από τα αγγλικά: birdo (πουλί), ŝarko (καρχαρίας), jes (ναι)
• από περισσότερες γερμανικές γλώσσες: fiŝo (ψάρι), fremda (ξένος), ofta (συχνή)

• από τις σλαβικές γλώσσες

• από τα πολωνικά: ĉu (λέξη για τις ερωτήσεις ναι/όχι)
• από τα ρωσικά: barakti (παλεύω), vosto (ουρά)
• από τα τσέχικα: ne (όχι, όχι), roboto (ρομπότ), ĉerpi (αντλώ)
• από περισσότερες σλαβικές γλώσσες: krom (εκτός), celo (τερματισμός, στόχος, στόχος)

• από άλλες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες

• από τα ελληνικά: hepato (συκώτι), kaj (και), biologio (βιολογία), politiko (πολιτική)
• από τα λιθουανικά: du (δύο), tuj (αμέσως)
• από τα σανσκριτικά: budho (Βούδας), nirvano (Νιρβάνα), pado (μονοπάτι, δρόμος)

• από τις φιννο-ουγγρικές γλώσσες

• από τα φινλανδικά: saŭno (sauna)
• από τα ουγγρικά: ĉardaŝo (Csárdás - ουγγρικός εθνικός χορός), ĉuro (σπέρμα)

• από τις σημιτικές γλώσσες

• από τα εβραϊκά: kabalo (Καμπάλα)
• από τα αραβικά: aŭ (ή)

• από άλλες γλώσσες

• από τα ιαπωνικά: cunamo (τσουνάμι), zeno (ζεν)
• από τα κινέζικα: tofuo (tofu), teo (τσάι)
• από τα χαβανέζικα: vikio (wiki)

Τυπωμένα και χειρόγραφα γράμματα του αλφαβήτου της Εσπεράντο.


Οι άνθρωποι συχνά λένε ότι η Εσπεράντο είναι ένα γλωσσικό παζλ.

Γραμματική

Η γραμματική της Εσπεράντο (κανόνες της γλώσσας) είναι απλή. Οι κανόνες της Εσπεράντο δεν αλλάζουν ποτέ και μπορούν να εφαρμόζονται πάντα με τον ίδιο τρόπο.

Άρθρα

Η Εσπεράντο έχει μόνο το οριστικό άρθρο la (το ίδιο πράγμα με το "the" στα αγγλικά) και κανένα αόριστο άρθρο (το ίδιο πράγμα με το "a" ή "an" στα αγγλικά). Χρησιμοποιούν το οριστικό άρθρο όταν μιλούν για πράγματα, για τα οποία έχουν ήδη πει κάτι.

Ουσιαστικά και επίθετα

	Ονομαστική	Αιτιατική
Ενικός αριθμός	-o	-στο
Πληθυντικός	-oj	-ojn

Τα ουσιαστικά τελειώνουν με -o. Για παράδειγμα, patro σημαίνει πατέρας. Για να κάνετε ένα ουσιαστικό στον πληθυντικό αριθμό προσθέστε -j. Για παράδειγμα: patroj σημαίνει πατέρες.

	Ονομαστική	Αιτιατική
Ενικός αριθμός	-a	-ένα
Πληθυντικός	-aj	-ajn

Τα επίθετα τελειώνουν με -a, τα επιρρήματα με -e, για παράδειγμα granda σημαίνει μεγάλος, bona σημαίνει καλός, bone σημαίνει καλά.

Η κατάληξη -n είναι το σημάδι του άμεσου αντικειμένου (αιτιατική πτώση) σε ουσιαστικά και επίθετα. Για παράδειγμα:

• Mi vidas vin. - Σε βλέπω.
• Li amas ŝin. - Την αγαπάει.
• Ili havas belan domon. - Έχουν ένα ωραίο σπίτι.

Στα επίθετα και τα επιρρήματα η σύγκριση γίνεται με τις λέξεις pli (περισσότερο) και plej (περισσότερο). Για παράδειγμα:

• pli granda - μεγαλύτερο
• plej granda - το μεγαλύτερο
• pli rapide - πιο γρήγορα
• plej rapide - ταχύτερα

Αντωνυμίες

		Ενικός αριθμός	Πληθυντικός
Πρώτο πρόσωπο		mi (I)	ni (εμείς)
Δεύτερο πρόσωπο		ci (ου ενικός)	vi (εσείς στον ενικό ή στον πληθυντικό)
Τρίτο πρόσωπο	Αρρενωπό	li (he)	ili (αυτοί)
	Θηλυκό	ŝi (αυτή)
	Στειρωμένο	ĝi (it)
Αβέβαιο		oni ("ένας")
Αντανακλαστικό		si (self)

• Οι προσωπικές αντωνυμίες είναι: mi - εγώ, ci - εσύ ενικός αριθμός, li - αυτός, ŝi - αυτή, ĝi - αυτό, ni - εμείς, vi - εσείς ενικός ή πληθυντικός αριθμός, ili - αυτοί, oni - ένας/μία, si (εαυτός). Η αντωνυμία oni χρησιμοποιείται για αβέβαιο υποκείμενο (όπως το man στα γερμανικά). Η αντωνυμία ci σημαίνει thou αλλά οι άνθρωποι δεν τη χρησιμοποιούν πολύ. Αντ' αυτού χρησιμοποιούν το vi, σχεδόν αποκλειστικά, ως τον ενικό τύπο του you, ή τον πληθυντικό αριθμό - you all.
• Οι κτητικές αντωνυμίες γίνονται με την προσθήκη της κατάληξης -α σε μια προσωπική αντωνυμία: mia - my, cia - your singular, lia - his, ŝia - her, ĝia - its, nia - our, via - your plural, ilia - their. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τις κτητικές αντωνυμίες όπως τα επίθετα.
• Η αιτιατική πτώση (η κατάληξη -n) χρησιμοποιείται και στις αντωνυμίες: min - εγώ, cin - εσύ, lin - αυτός, ŝin - αυτή, ĝin - αυτό, nin - εμείς, vin - εσείς ή όλοι σας, ilin - αυτοί. Όπως σημειώθηκε με το ci, το cin χρησιμοποιείται πολύ σπάνια στη σύγχρονη ομιλούμενη Εσπεράντο.

Έτσι, για να πείτε πόσο χρονών είναι κάποιος στην Εσπεράντο, απλά πείτε:

• Lia aĝo estas dudek = Είναι είκοσι (20) ετών. (λέξη προς λέξη: Η ηλικία του είναι είκοσι (20). )

Ρήματα

	Ενδεικτική διάθεση	Ενεργητική μετοχή	Παθητική μετοχή	Αιτιατική	Συζητητική διάθεση	Υπό όρους διάθεση
Αόριστος χρόνος	-είναι	-int-	-it-	-i	-u	-εμάς
Ενεστώτας	-ως	-ant-	-at-
Μελλοντικός χρόνος	-os	-στο-	-ot-

Τα ρήματα τελειώνουν με -as όταν βρίσκονται σε ενεστώτα χρόνο. Τα αγγλικά χρησιμοποιούν τα I am, you are, he is. Αλλά στην Εσπεράντο, υπάρχει μόνο μια λέξη για τα am, are, is - estas. Ομοίως, το kuras μπορεί να σημαίνει τρέχει ή τρέχει. Τα απαρέμφατα τελειώνουν με -i. Για παράδειγμα, esti σημαίνει είμαι, povi σημαίνει μπορώ. Είναι εύκολο να κάνετε παρελθοντικό χρόνο - πάντα προσθέτετε την κατάληξη -is. Για να κάνετε μέλλοντα χρόνο, προσθέστε -os. Για παράδειγμα:

• kuri - τρέχω
• mi kuras - Τρέχω
• vi kuras - τρέχεις
• li kuris - έτρεξε
• ĝi kuros - θα τρέξει

Πολλές λέξεις μπορούν να γίνουν αντίθετες προσθέτοντας το mal στην αρχή.

• bona = καλό. malbona = κακό
• bone = καλά, malbone = κακώς
• granda = μεγάλη, malgranda = μικρή
• peza = βαρύ, malpeza = ελαφρύ

Παραδείγματα προτάσεων που δείχνουν τους κανόνες:

• Mi povas kuri rapide. = Μπορώ να τρέξω γρήγορα.
• Vi ne povas kuri rapide. = Δεν μπορείς να τρέξεις γρήγορα.
• Mi estas knabo. = Είμαι αγόρι.
• Mi estas malbona Esperantisto. = Είμαι κακός Εσπεραντιστής.

Ερωτήσεις Ναι/Όχι

Για να κάνετε μια ερώτηση ναι ή όχι, προσθέστε το Ĉu στην αρχή. Για παράδειγμα:

• Ĉu vi parolas Esperanton? = Μιλάτε Εσπεράντο;
• Jes, mi parolas Esperanton tre bone. = Ναι, μιλάω πολύ καλά Εσπεράντο.
• Ne, mi estas komencanto. = Όχι, είμαι αρχάριος.

Σε αντίθεση με τα αγγλικά, μπορούν να απαντήσουν σε μια ερώτηση ναι/όχι μόνο jes (ναι) ή ne (όχι).

Αριθμοί

Οι αριθμοί είναι:

0	nul
1	unu
2	du
3	tri
4	kvar
5	kvin
6	ses
7	sep
8	εντάξει
9	naŭ
10	dek
100	cent
1000	mil

Οι αριθμοί όπως το είκοσι ένα (21) προκύπτουν από την σύνθεσή τους κατά τάξη μεγέθους. Για παράδειγμα: dek tri σημαίνει δεκατρία (13), dudek tri σημαίνει είκοσι τρία (23), sescent okdek tri σημαίνει εξακόσια ογδόντα τρία (683), mil naŭcent okdek tri σημαίνει (μία) χιλιάδες εννιακόσια ογδόντα τρία (1983).

Προθέματα και επιθήματα

Η Εσπεράντο έχει πάνω από 20 ειδικές λέξεις που μπορούν να αλλάξουν τη σημασία μιας άλλης λέξης. Οι άνθρωποι τις βάζουν πριν ή μετά τη ρίζα μιας λέξης.

Αυτές οι λέξεις σε συνδυασμό μπορούν να δημιουργήσουν πολύ μεγάλες λέξεις, όπως malmultekosta (φτηνό), vendredviandmanĝmalpermeso (απαγόρευση κατανάλωσης κρέατος την Παρασκευή).

Προθέματα

Τα προθέματα προστίθενται πριν από τη ρίζα της λέξης.

• bo- - σημαίνει "συγγενής". Patro σημαίνει πατέρας και bopatro σημαίνει πεθερός.
• dis- - σημαίνει "όλες ή πολλές κατευθύνσεις". Iri σημαίνει πηγαίνω, και disiri σημαίνει πηγαίνω προς διάφορες κατευθύνσεις.
• ek- - σημαίνει "αρχή" κάποιου πράγματος. Kuri σημαίνει τρέχω, και ekkuri σημαίνει αρχίζω να τρέχω.
• eks- - κάνει τη λέξη "πρώην". Amiko σημαίνει φίλος, και eksamiko σημαίνει πρώην φίλος.
• fi- - χειροτερεύει τη λέξη. Knabo σημαίνει αγόρι, και fiknabo σημαίνει κακό αγόρι- odoro σημαίνει μυρωδιά, και fiodoro σημαίνει κακή μυρωδιά.
• ge- - αλλάζει τη σημασία μιας λέξης σε "και τα δύο φύλα". Frato σημαίνει αδελφός, και gefratoj σημαίνει αδελφός(ες) και αδελφή(ες).
• mal- - κάνει τη λέξη αντίθετη. Bona σημαίνει καλό, και malbona σημαίνει κακό.
• mis- - σημαίνει "λάθος". Kompreni σημαίνει καταλαβαίνω, και miskompreni σημαίνει καταλαβαίνω λάθος.
• pra- - σημαίνει "προϊστορική", "πολύ παλιά" ή "πρωτόγονη". Homo σημαίνει άνθρωπος και prahomo σημαίνει προϊστορικός άνθρωπος.
• re- - σημαίνει ξανά. Vidi σημαίνει βλέπω, και revidi σημαίνει βλέπω ξανά.

Επιθήματα

Τα επιθήματα προστίθενται μετά τη ρίζα της λέξης, αλλά πριν από την κατάληξη.

• -aĉ- - κάνει τη λέξη πιο άσχημη. Domo σημαίνει σπίτι, domaĉo σημαίνει άσχημο σπίτι.
• -ad- - σημαίνει συνεχής εκτέλεση κάποιου έργου. Fari σημαίνει κάνω, και Faradi σημαίνει κάνω συνεχώς.
• -aĵ- - σημαίνει ένα πράγμα. Bela σημαίνει όμορφη, και belaĵo σημαίνει ένα όμορφο πράγμα- trinki σημαίνει πίνω, και trinkaĵo σημαίνει ένα ποτό ("κάτι για να πίνεις").
• -an- - σημαίνει μέλος κάποιου πράγματος. Klubo σημαίνει λέσχη, και klubano σημαίνει μέλος μιας λέσχης.
• -ar- - σημαίνει πολλά πράγματα του ίδιου είδους. Arbo σημαίνει δέντρο και arbaro σημαίνει δάσος.
• -ĉj- - κάνει αρσενικά υποκοριστικά. Patro σημαίνει πατέρας και paĉjo σημαίνει μπαμπάς.
• -ebl-- σημαίνει ικανότητα ή δυνατότητα. Manĝi σημαίνει τρώω, και manĝebla σημαίνει τρώγεται.
• -ec- - σημαίνει ποιότητα. Granda σημαίνει μεγάλος, και grandeco σημαίνει μέγεθος.
• -eg- - μεγαλώνει τη λέξη. Domo σημαίνει σπίτι και domego σημαίνει μεγάλο σπίτι.
• -ej- - σημαίνει τόπος. Lerni σημαίνει μαθαίνω, και lernejo σημαίνει σχολείο ("τόπος μάθησης").
• -em- - σημαίνει τάση. Mensogi σημαίνει λέω ψέματα, και mensogema σημαίνει με τάση να λέω ψέματα.
• -end- - σημαίνει κάτι που πρέπει να γίνει. Pagi σημαίνει πληρώνω, και pagenda, σημαίνει κάτι που πρέπει να πληρωθεί.
• -er- - σημαίνει λίγο μεγαλύτερη ομάδα. Neĝo' σημαίνει χιόνι, και neĝero σημαίνει χιονονιφάδα.
• -estr- - σημαίνει αρχηγός. Urbo σημαίνει πόλη, και urbestro σημαίνει δήμαρχος ("αρχηγός μιας πόλης").
• -et- - μικραίνει τη λέξη. Domo σημαίνει σπίτι και dometo σημαίνει μικρό σπίτι.
• -id- - σημαίνει το παιδί της. Kato σημαίνει γάτα και katido σημαίνει γατάκι.
• -il- - σημαίνει όργανο. Ŝlosi mens κλειδώνω, και ŝlosilo σημαίνει κλειδί (όργανο κλειδώματος).
• -ind- - σημαίνει αξιοπρέπεια. Ami σημαίνει αγαπώ, και aminda σημαίνει κάτι που αξίζει να αγαπηθεί.
• -in- - αλλάζει το γένος μιας λέξης σε θηλυκό. Patro σημαίνει πατέρας και patrino σημαίνει μητέρα.
• -ing- - σημαίνει κάτοχος. Kandelo σημαίνει κερί και kandelingo σημαίνει κηροπήγιο ("κάτοχος κεριού").
• -ισμός- - σημαίνει ιδεολογία ή κίνημα. Nacio σημαίνει έθνος, naciismo σημαίνει εθνικισμός.
• -ist- - σημαίνει κάποιος που κάνει κάτι (ίσως ως δουλειά). Baki σημαίνει ψήνω και bakisto σημαίνει φούρναρης- scienco σημαίνει επιστήμη και sciencisto σημαίνει επιστήμονας. Esperantisto σημαίνει ομιλητής της Εσπεράντο.
• -nj- - κάνει θηλυκά υποκοριστικά. Patrino σημαίνει μητέρα και panjo σημαίνει μαμά.
• -obl- - σημαίνει φορές. Tri σημαίνει τρεις, και trioble σημαίνει τρεις φορές. Κάνει επίσης πολλαπλάσια. Kvin σημαίνει πέντε, και kvinoblo σημαίνει πολλαπλάσιο του πέντε.
• -on- - κάνει κλάσματα. Kvar σημαίνει τέσσερα (4), και kvarono σημαίνει τέταρτο (το ένα τέταρτο από κάτι).
• -uj- - γενικά σημαίνει σκάφος. Salo σημαίνει αλάτι και salujo σημαίνει αλατιέρα ("δοχείο για αλάτι").
• -ul- - σημαίνει πρόσωπο με κάποια ποιότητα. Juna σημαίνει νέος, και junulo σημαίνει νεαρό άτομο.
• Το -um- είναι κατάληξη για τις περιπτώσεις που δεν είναι σε θέση να κάνει μια λέξη από άλλα υπάρχοντα επιθήματα, προθήματα ή ρίζες.

Εξώφυλλο του βιβλίου Detala Gramatiko de Esperanto ("Λεπτομερής γραμματική της Εσπεράντο") του Bertilo Wennergren, μέλους της Ακαδημίας Εσπεράντο.


Η Εσπεράντο έχει κανονικές καταλήξεις για αυτούς τους γραμματικούς χρόνους: -is - αόριστος -as - ενεστώτας -os - μελλοντικός χρόνος

Κριτική

Ορισμένες από τις επικρίσεις για την Εσπεράντο είναι κοινές για κάθε σχέδιο κατασκευασμένης διεθνούς γλώσσας: μια νέα γλώσσα έχει ελάχιστες πιθανότητες να αντικαταστήσει τις σημερινές διεθνείς γλώσσες όπως τα αγγλικά, τα γαλλικά και άλλες.

Η κριτική, η οποία είναι ειδική για την Εσπεράντο, στοχεύει σε διάφορα μέρη της ίδιας της γλώσσας (τα ειδικά γράμματα της Εσπεράντο, η κατάληξη -n, ο ήχος της γλώσσας κ.ο.κ.).

Ορισμένοι ^[who?]λένε ότι η χρήση των διακριτικών (τα γράμματα ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ, ŭ) καθιστούν τη γλώσσα λιγότερο ουδέτερη από ό,τι θα ήταν αν χρησιμοποιούσε μόνο τα βασικά γράμματα του λατινικού αλφαβήτου. Καμία άλλη γλώσσα δεν χρησιμοποιεί τα γράμματα ĉ, ĥ και ĵ. Το γράμμα ĥ είναι το λιγότερο χρησιμοποιούμενο γράμμα στην Εσπεράντο και το ĵ επίσης δεν χρησιμοποιείται συχνά, γεγονός που οδηγεί τους ανθρώπους να αναρωτιούνται πόσο απαραίτητα είναι.

Οι επικριτές της ^{νυφίτσα} της Εσπεράντο^{[ d]}λένε επίσης ότι η ίδια κατάληξη ενός επιθέτου και ενός ουσιαστικού (όπως "bona lingvo", "bonaj lingvoj", "bonajn lingvojn") είναι περιττή. Τα αγγλικά, για παράδειγμα, δεν έχουν την απαίτηση ότι ένα επίθετο και ένα ουσιαστικό πρέπει να συμφωνούν στον χρόνο και δεν έχουν δείκτη για τις αιτιατικές πτώσεις.

Επικρίνουν επίσης το γεγονός ότι οι περισσότερες λέξεις στην Εσπεράντο προέρχονται από ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, γεγονός που καθιστά τη γλώσσα λιγότερο ουδέτερη.

Μία από τις συνήθεις επικρίσεις τόσο από μη ομιλητές της Εσπεράντο όσο και από εκείνους που μιλούν Εσπεράντο, είναι ότι υπάρχει γλωσσικός σεξισμός στην Εσπεράντο. Ορισμένες λέξεις εξ ορισμού αναφέρονται σε άνδρες και οι αντίστοιχες θηλυκές λέξεις πρέπει να κατασκευαστούν προσθέτοντας το επίθημα -in- στην αρσενική ρίζα. Τέτοιες λέξεις είναι λέξεις όπως patro (πατέρας) και patrino (μητέρα), filo (γιος) και filino (κόρη), onklo (θείος) και onklino (θεία), και ούτω καθεξής. Η πλειονότητα όλων των λέξεων της Εσπεράντο δεν έχει συγκεκριμένη σημασία με βάση το φύλο. Κάποιοι πρότειναν την κατάληξη -iĉ- με αρσενική σημασία, προκειμένου να γίνει η σημασία της βασικής λέξης ουδέτερη. Ωστόσο, η πρόταση αυτή δεν είναι ευρέως αποδεκτή από τους ομιλητές της Εσπεράντο.

Η κριτική που ασκήθηκε σε ορισμένα μέρη της Εσπεράντο οδήγησε στη δημιουργία διαφόρων νέων κατασκευασμένων γλωσσών, όπως η Ido, η Novial, η Interlingua και η Lojban. Ωστόσο, καμία από αυτές τις κατασκευασμένες γλώσσες δεν έχει τόσους πολλούς ομιλητές όσο η Εσπεράντο.

Παράδειγμα κειμένου

Κανονικό δείγμα: Ĉiuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj laŭ digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus konduti unu la alian en spirito de frateco.

Έκδοση σε σύστημα h: Chiuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj lau digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus konduti unu la alian en spirito de frateco.

Έκδοση σε x-system: Cxiuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj laux digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus konduti unu la alian en spirito de frateco.

Απλή αγγλική μετάφραση: Όλοι οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι και ίσοι σε αξιοπρέπεια και δικαιώματα. Είναι λογικοί και ηθικοί και πρέπει να συμπεριφέρονται ευγενικά μεταξύ τους.

Προσευχή του Κυρίου

Εσπεράντο			Αγγλικά
Κανονικό	Σύστημα H	Σύστημα X
Patro nia, kiu estas en la ĉielo,	Patro nia, kiu estas en la chielo,	Patro nia, kiu estas en la cxielo,	Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς,
Cia nomo estu sanktigita.	Cia nomo estu sanktigita.	Cia nomo estu sanktigita.	Αγιασθήτω το όνομά σου.
Venu Cia regno,	Venu Cia regno,	Venu Cia regno,	Ελθέτω η βασιλεία σου,
plenumiĝu Cia volo,	plenumighu Cia volo,	plenumigxu Cia volo,	Γεννηθήτω το θέλημά σου,
kiel en la ĉielo, tiel ankaŭ sur la tero.	kiel en la chielo, tiel ankau sur la tero.	kiel en la cxielo, tiel ankaux sur la tero.	στη γη, όπως είναι στον ουρανό.
Nian panon ĉiutagan donu al ni hodiaŭ.	Nian panon chiutagan donu al ni hodiau.	Nian panon cxiutagan donu al ni hodiaux.	Δος ημίν σήμερον τον άρτον ημών τον επιούσιον.
Kaj pardonu al ni niajn ŝuldojn,	Kaj pardonu al ni niajn shuldojn,	Kaj pardonu al ni niajn sxuldojn,	Και συγχώρεσε σε μας τις αμαρτίες μας,
kiel ankaŭ ni pardonas al niaj ŝuldantoj.	kiel ankau ni pardonas al niaj shuldantoj.	kiel ankaux ni pardonas al niaj sxuldantoj.	όπως και εμείς συγχωρούμε τους παραβάτες μας.
Kaj ne konduku nin en tenton,	Kaj ne konduku nin en tenton,	Kaj ne konduku nin en tenton,	Και μη μας οδηγήσεις σε πειρασμό,
sed liberigu nin de la malbono.	sed liberigu nin de la malbono.	sed liberigu nin de la malbono.	αλλά λύτρωσέ μας από το κακό.

Μεταφορική χρήση της λέξης "Εσπεράντο"

Οι άνθρωποι μερικές φορές χρησιμοποιούν τη λέξη "Εσπεράντο" με μεταφορικό τρόπο (όχι με την κυριολεκτική της έννοια). Τη χρησιμοποιούν για να πουν ότι κάτι στοχεύει να είναι διεθνές ή ουδέτερο ή ότι χρησιμοποιεί ένα ευρύ μείγμα ιδεών. Λένε ότι η γλώσσα προγραμματισμού Java είναι "ανεξάρτητη από συγκεκριμένα συστήματα υπολογιστών [π.χ. Windows, Android] όπως η Εσπεράντο είναι ανεξάρτητη από ... έθνη". Ομοίως, αποκαλούν τη γραμματοσειρά Noto "η Εσπεράντο των γραμματοσειρών" επειδή προσπαθεί να λειτουργεί καλά για τη γραφή κάθε πολιτισμού.